![]()
Ik ben een aanhanger van de visie van de politiek filosoof John Gray. In grote lijnen bestaat die visie er uit dat de hoop op een daadwerkelijke vooruitgang in de menselijke beschaving niets anders is dan een utopische illusie. De mens, zo stelt Gray, is door zijn eigen natuur niet in staat vooruitgang te continueren waarbij het stap voor stap voor alle mensen beter wordt. Gedurende een beperkte periode is dat mogelijk, maar het zal vroeg of laat leiden tot een einde en hetgeen tot op dat moment is opgebouwd zal als een kaartenhuis in elkaar storten. Vanaf dat punt zal alles zich herhalen, fundamenteel op dezelfde wijze. Ieder geloof in eeuwigdurende vooruitgang en verbetering dient te worden opgegeven. De mens is de vijand van zijn eigen idealen.
Tot zover het eerste gedeelte in de aanloop naar de stelling die ik wil opwerpen. De agressieve menselijke natuur, hevig op zoek naar machtsmaximalisatie, gaat niet zelden vergezeld met allerlei machtsmiddelen. Dat zijn bijvoorbeeld connecties, formele posities, imago, maar ook wapens en technologie. De partij die beschikt over de meest machtige machtsmiddelen zal de andere partij overheersen. Dit is altijd al zo geweest en zal ook altijd zo blijven (zie de eerste alinea). Het fundament van dit mechanisme blijft ongewijzigd, maar wat daarentegen wel met het voortschrijden van de tijd verandert is de impact die machtsmiddelen hebben; in het bijzonder: wapens en technologie. Vroeger bestonden deze uit stenen, zwaarden, pijl en boog en katapulten. Later deden geweren, gevechtsvliegtuigen en tanks hun intrede. En toen was er opeens de atoombom die pas echt
serious damage kon aanrichten. En de tijd heeft sedertdien niet stil gestaan. De machtsmiddelen zijn nog altijd volop in ontwikkeling en deze inzetten met de bedoeling om een andere partij neer te halen, op de knieën te brengen of zelfs uit te roeien zal leiden tot catastrofale gevolgen voor de wereld als geheel.
Goed, wat zien wij hier resumerend zich voltrekken? We zien hier een menselijke natuur die fundamenteel nooit zal veranderen. Deze menselijke natuur is in de kern agressief en is altijd op zoek naar uitbreiding van macht, naar overheersing van anderen. De machtsmiddelen die de mens tot zijn beschikking heeft worden steeds krachtiger. Mijn vraag is nu: wanneer zal het moment daar zijn dat de combinatie van deze menselijke natuur met de ontwikkeling van machtige wapens en technologie leidt tot de ondergang van een soort die ironisch genoeg zich juist zo gedraagt uit een drang om te overleven?
Laat ik het poneren als een stelling in de vorm van een vergelijking:
Menselijke natuur + wapens en technologie = ondergang